(Σελίδες 58-64 στο εγχειρίδιο)
Εγκαύματα σε πορείες και δράσεις μπορεί να προκληθούν από το πολυαγαπημένο αλλά και απρόβλεπτο εργαλείο της φωτιάς, από θραύσματα χειροβομβίδων κρότου λάμψης και δακρυγόνων, από τριβή – συχνά από πτώση στην άσφαλτο – αλλά και, λιγότερο δραματικά, από ζεστά υγρά σε συλλογικές κουζίνες, ή από τον ήλιο.
Πιθανές επιπλοκές από σοβαρά εγκαύματα είναι το σοκ, η υποθερμία, η μείωση της κυκλοφορίας περιμετρικά σε εγκαύματα στα άκρα και πνευμονικές παθήσεις από τραυματισμό εισπνοής.
Περιεχόμενα:
Βασική ανατομία:
Συμπτώματα και αξιολόγηση:
Τα συμπτώματα των εγκαυμάτων διαφέρουν ανάλογα τη σοβαρότητα και τον τρόπο πρόκλησης του εγκαύματος. Για την σοβαρότητα του εγκαύματος ιδιαίτερη σημασία έχει το βάθος και η έκταση.
Αξιολόγηση του βάθους του εγκαύματος (βαθμός):
Διαφορετικές πηγές περιγράφουν τον κάθε βαθμό και λίγο διαφορετικά. Το σημαντικό είναι το βάθος του εγκαύματος και τί είδους ιστούς έχει επηρεάσει.
Κρίνουμε το βαθμό του εγκαύματος από το κέντρο του εγκαύματος (το πιο βαθύ σημείο).
α) Επιφανειακό
- Επηρεασμένοι ιστοί: Μόνο η επιδερμίδα ή και η ανώτερη στρώση της δερμίδας, χωρίς ζημιά σε ρίζες τριχών και αδένες.
- Χρώμα και υφή: Κόκκινο. Η επιφάνεια γίνεται λευκή όταν πιέζεται. Καθόλου ή μικρές φουσκάλες.
- Πόνος: Ευερέθιστο, επίπονο.
- Συχνό παράδειγμα επιφανειακού εγκαύματος είναι το κάψιμο από τον
ήλιο.
β) Επιφανειακό-Μερικού πάχους, 1ου βαθμού
- Επηρεασμένοι ιστοί: Επιδερμίδα και η ανώτερη στρώση της δερμίδας.
- Χρώμα και υφή:
- Κόκκινο.
- Η επιφάνεια γίνεται λευκή όταν πιέζεται.
- Υπάρχουν φουσκάλες.
- Η δερμίδα μπορεί να είναι εκτεθειμένη. Αν ναι, φαίνεται κόκκινη και υγρή.
- Πόνος: ευερέθιστο και πολύ επίπονο.
γ) Βαθύ-Μερικού πάχους, 2ου βαθμού
- Επηρεασμένοι ιστοί: Επιδερμίδα και στρώσεις της δερμίδας. Ρίζες τριχών, αδένες, φλέβες, και νεύρα μπορεί να έχουν υποστεί ζημιά.
- Χρώμα και υφή: Η εκτεθειμένη δερμίδα είναι λευκή προς κίτρινη και αρκετά ξερή.
- Πόνος: Εξ’ αιτίας της ζημιάς σε νεύρα, μπορεί να μην πονάει.
- Αυτού του είδους το έγκαυμα προκαλείται από έκθεση σε φλόγα ή πολύ ζεστά υγρά.
δ) Ολικού πάχους, 3ου βαθμού
- Επηρεασμένοι ιστοί: Επιδερμίδα, δερμίδα, και υποδερμικοί ιστοί.
- Χρώμα και υφή:
- Το δέρμα είναι άκαμπτο, λευκό προς καφέ και με υφή δερματίνης.
- Μπορεί να έχει καρβουνιάσει.
- Η επιφάνεια ΔΕΝ γίνεται λευκή όταν πιέζεται.
- Σπάνιες ή καθόλου φουσκάλες.
- Πόνος: Δεν υπάρχει πόνος γιατί τα νεύρα έχουν καταστραφεί τελείως.
ε) 4ου βαθμού
- Το έγκαυμα έχει φτάσει μέχρι τους μύες και τα κόκαλα.
Αξιολόγηση της έκτασης του εγκαύματος:
Υπολογίζουμε το ποσοστό του σώματος που έχει πληγεί.
- πλάτη, κάθε πόδι= 18%
- κάθε χέρι, κεφάλι, στήθος, κοιλιά = 9%
- βουβωνική χώρα (η περιοχή που καλύπτεται από το βρακί) = 1%
- μια παλάμη= 1%
Αξιολόγηση της σοβαρότητας του εγκαύματος
Υπολογίζουμε την σοβαρότητα ενός εγκαύματος με βάση
- την έκταση
- το βάθος (βαθμό)
- την ηλικία του ατόμου
- επιπλέον τραυματισμούς ή επιπλοκές (π.χ. κάψιμο στους πνεύμονες από καπνό, σοκ)
| Σοβαρότητα | Χαρακτηριστικά |
| Υψηλή | Μερικού πάχους, >25% έκταση, ηλικία 10-50 Μερικού πάχους, >20% έκταση, ηλικία <10 ή >50 Ολικού πάχους 10% έκταση Έγκαυμα στα χέρια, στο πρόσωπο, στα πόδια, ή στα γεννητικά Εγκαύματα που διασχίζουν μεγάλες αρθρώσεις Περιμετρικά εγκαύματα σε άκρο Γνωρίζουμε για τραυματισμό εισπνοής Ηλεκτρικά εγκαύματα Εγκαύματα μαζί με σπασίματα ή άλλο τραύμα |
| Μεσαία | Μερικού πάχους, 15-25% έκταση, ηλικία 10-50 Μερικού πάχους, 10-20% έκταση, ηλικία <10 ή >50 Ολικού πάχους <10% έκταση Υποψιαζόμαστε τραυματισμό εισπνοής Κανένα χαρακτηριστικό σοβαρού εγκαύματος |
| Μικρή | Μερικού πάχους <15% έκταση, ηλικία 10-50 Μερικού πάχους <10% έκταση, ηλικία <10 ή >50 Ολικού πάχους <2% έκταση Κανένα χαρακτηριστικό σοβαρού εγκαύματος |
Τραυματισμός εισπνοής
Προκαλείται από την εισπνοή ζεστού αέρα ή τοξικών αερίων.
- Από θερμική πηγή (ζεστό αέρα) κάποια συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν μέχρι και 2 μέρες μετά.
- Από χημική πηγή (τοξικά αέρια) τα συμπτώματα είναι άμεσα.
Σημάδια και συμπτώματα τραυματισμού εισπνοής:
- εγκαύματα στο πρόσωπο
- καμένες τρίχες στο πρόσωπο/ στη μύτη
- ερεθισμός/κοκκινίλα στον αεραγωγό
- περιορισμένος αεραγωγός
- δύσπνοια και αναπνοή με θόρυβο
- βήχας
- πονοκέφαλος, ναυτία, εμετός, υπνηλία
πιο σοβαρά: - πόνος στο στήθος
- δύσπνοια
- αταξία
- σπασμοί
- μειωμένο επίπεδο συνειδητότητας
- κώμα
Γενικά βήματα αντιμετώπισης για όλα τα εγκαύματα:
- Αφαιρούμε το άτομο από την πηγή/ την εστία πρόκλησης του εγκαύματος (θερμική ή χημική ή άλλη). Εξαίρεση: αν το έγκαυμα έχει προκληθεί από αντικείμενο που παραμένει κολλημένο στο δέρμα (η αφαίρεσή του μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά).
- Αφαιρούμε δαχτυλίδια/ ρολόγια που μπορεί να περιορίσουν την κυκλοφορία του αίματος στο ίδιο άκρο του εγκαύματος (αν το έγκαυμα είναι σε άκρο), γιατί το έγκαυμα μπορεί να προκαλέσει πρήξιμο.
- Αξιολογούμε την σοβαρότητα του εγκαύματος και με βάση αυτό κρίνουμε την ανάγκη μεταφοράς σε δευτεροβάθμια ιατρική φροντίδα.
- Περιμετρικά εγκαύματα σε άκρα μπορεί να περιορίσουν την με-
ταφορά αίματος. Είναι επείγουσα κατάσταση και χρειάζεται άμε-
ση μεταφορά σε νοσοκομείο. - Ο τραυματισμός εισπνοής είναι επίσης επείγουσα κατάσταση
και χρειάζεται άμεση μεταφορά σε νοσοκομείο.
- Περιμετρικά εγκαύματα σε άκρα μπορεί να περιορίσουν την με-
- Βοηθάμε με το σοκ ή την υποθερμία που μπορεί να προκληθούν
από το έγκαυμα.
Σημειώσεις για την ειδικότερη αντιμετώπιση θερμικών εγκαυμάτων:
- Αν είμαστε κοντά σε φλόγες ΔΕΝ βάζουμε γάντια εξέτασης (γιατί μπορεί να λιώσουν πάνω μας και να πάθουμε κι εμείς έγκαυμα).
- Ποτέ πάγος ή παγωμένο υγρό σε έγκαυμα (ο πάγος μπορεί να
προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά στον ιστό)
1ου βαθμού:
Κρύωμα του εγκαύματος για 5-20 λεπτά με δροσερό νερό
2ου ή μεγαλύτερου βαθμού:
- Καλύπτουμε με αλουμινοκουβέρτα για την υποθερμία.
- Καλό να εφαρμοστεί κάποια αποστειρωμένη επιφάνεια (αποστειρωμένη γάζα) ή εναλλακτικά, αν δεν υπάρχει, πλαστικό φιλμ κουζίνας.
Σημειώσεις για την ειδικότερη αντιμετώπιση εγκαυμάτων τριβής:
Ισχύει ό,τι και για τα θερμικά με την σημείωση πως αν σε περίπτωση πτώσης στο δρόμο, υπάρχει έγκαυμα από την άσφαλτο, να μην αφαιρεθούν τα κομμάτια ασφάλτου από το βαλλόμενο σημείο.
Σημειώσεις για την ειδικότερη αντιμετώπιση χημικών εγκαυμάτων:
- Βάζουμε γάντια.
- Ελέγχουμε/ρωτάμε αν το άτομο έχει εισπνεύσει, καταπιεί το καυστικό χημικό.
- Καθαρίζουμε την προσβεβλημένη περιοχή με άφθονο νερό για 20-30 λεπτά.
- Αν το άτομο που χρειάζεται βοήθεια φοράει φακούς επαφής, και υπάρχει περίπτωση το χημικό να πήγε στα μάτια του, τότε πρέπει να αφαιρεθούν οι φακοί επαφής (αν τα χέρια του ατόμου είναι καθαρά από το καυστικό χημικό μπορεί να τους βγάλει μόνο του).