Ένα κάταγμα στο κρανίου δεν είναι απαραίτητα θανάσιμο, αλλά μπορεί να είναι, ακόμα και αν δεν μοιάζει σοβαρό.
Περιεχόμενα:
Κατηγορίες καταγμάτων
2 βασικές κατηγορίες:
• Ανοιχτά κατάγματα: το σπασμένο κόκαλο είναι εκτεθειμένο στο περιβάλλον
• Κλειστά κατάγματα: το σπασμένο κόκαλο δεν είναι εκτεθειμένο στο περιβάλλον.
Επιπλέον κατηγορίες:
• γραμμοειδή κατάγματα – ρωγμή σε περίπου ευθεία γραμμή χωρίς μετατόπιση του κόκαλου
• συμπιεστικά κατάγματα – το κόκαλο μετατοπίζεται προς τα μέσα δημιουργώντας σχήμα κρατήρα
• Κάταγμα βάσης κρανίου – κάταγμα στη βάση του κρανίου που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τραυματισμό του εγκεφάλου ή και διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Μπορεί να συνοδεύεται με χαρακτηριστικά αιματώματα κάτω από το μάτι («αιματώματα γυαλιών» ή “panda eyes”) και το αυτί, από τη μία ή και από τις δύο πλευρές, τα οποία μπορεί να εμφανιστούν αρκετές ώρες μετά τον αρχικό τραυματισμό.
Επιπλοκές καταγμάτων:
• Το κόκαλο μπορεί να σκίσει τις μήνιγγες και να προκαλέσει αιμορραγία.
• Κομμάτια κόκαλου μπορεί να αποκολληθούν και να τραυματίσουν εγκεφαλικό ιστό.
Σε ανοιχτά κατάγματα: Οι μήνιγγες και πιθανώς ο εγκέφαλος είναι εκτεθειμένα στο περιβάλλον. Σοβαρό ρίσκο θανάσιμης μόλυνσης.
Αντιμετώπιση:
Σκοπός της πρωτοβάθμιας περίθαλψης είναι να διαπιστωθεί αν είναι πιθανό να υπάρχει κρανιακό κάταγμα και να μεταφερθεί το άτομο σε δευτεροβάθμια ιατρική φροντίδα.
- Εξετάζουμε το κρανίο
• Αν το άτομο αιμορραγεί, πρώτα σταματάμε την αιμορραγία (βλέπε σελίδα για κρανιακές πληγές).
• Αν το άτομο δεν αιμορραγεί, εξετάζουμε το κρανίο για συμπιεσμένα κατάγματα.
Πρώτα εξετάζουμε οπτικά – ψάχνουμε για συμπιέσεις, ακανόνιστο σχήμα
Μετά εξετάζουμε με απαλά αγγίγματα.
Αν υπάρχει πόνος, ευαισθησία ή πρήξιμο, μπορεί να υπάρχει κάταγμα. - Κρίνουμε αν θα καθαρίσουμε την πληγή
• Αν δεν υποπτευόμαστε ανοιχτό κάταγμα, μπορούμε να καθαρίσουμε την πληγή ως συνήθως.
• Αν υποπτευόμαστε ανοιχτό κάταγμα δεν καθαρίζουμε, γιατί έτσι μπορεί να μεταφέρουμε βακτηρίδια στις μήνιγγες ή στον εγκέφαλο. Αυτό μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες θανάσιμων επιπλοκών.
• Σταματάμε την αιμορραγία και μεταφέρουμε το άτομο σε δευτεροβάθμια ιατρική φροντίδα. - Καλύπτουμε ανοιχτά κατάγματα
• Καλύπτουμε ανοιχτά κατάγματα όπως μία κρανιακή πληγή - Ελέγχουμε για σημάδια κρανιακού τραύματος
• Ψάχνουμε για αιμάτωμα κάτω από τα αυτιά ή “panda eyes” για να δούμε αν το άτομο έχει κάταγμα βάσης κρανίου.
• Αν έχει σκιστεί η μήνιγγα κάτω από το κόκαλο, μπορεί να υπάρξει διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού.
• Διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού μπορεί να υπάρξει και από τη μύτη και τα αυτιά και είναι σημάδι κατάγματος βάσης κρανίου. Το άτομο μπορεί να νιώθει μία γλυκιά και αλμυρή γεύση στο στόμα.
• Ελέγχουμε για αιμορραγία ή ροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού από τα αυτιά. Αν υπάρχει, πρόκειται για επείγουσα κατάσταση: το άτομο χρειάζεται άμεση μεταφορά σε δευτεροβάθμια ιατρική φροντίδα. - Επιτρέπουμε αποστράγγιση
• Αν το άτομο αιμορραγεί ή ρέει εγκεφαλονωτιαίο υγρό από τα αυτιά ή τη μύτη του, δεν μπλοκάρουμε τη ροή. Αν το κάνουμε μπορεί να προκαλέσουμε αύξηση της ενδοκρανιακής πίεσης, και περισσότερη ζημιά στον εγκέφαλο.
• Επιπλέον, τα άτομα με αιμορραγία από μύτη/αυτιά/ με ροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού πρέπει να αποφύγουν να βήξουν, να φτερνιστούν, ή να κάνουν οποιαδήποτε δραστηριότητα που μπορεί να αυξήσει την πίεση στο κεφάλι τους. - Κρατάμε το άτομο ανασηκωμένο
Κρατάμε το άτομο καθιστό σε όρθια/ανασηκωμένη θέση. (Το να ξαπλώσει μπορεί να αυξήσει την ενδοκρανιακή πίεση και να προκληθούν επιπλοκές). - Κρίνουμε και σχεδιάζουμε τον τρόπο μεταφοράς
• Όλα τα άτομα που μπορεί να έχουν κρανιακό κάταγμα πρέπει να δεχθούν δευτεροβάθμια ιατρική περίθαλψη.
• Η απόφαση που πρέπει να πάρουμε είναι αν χρειάζεται άμεση μεταφορά ή όχι.
• Aνοιχτά κατάγματα, διαρροές εγκεφαλονωτιαίου υγρού, ή μειωμένα επίπεδα συνειδητότητας σηματοδοτούν επείγουσα κατάσταση και χρειάζονται άμεση μεταφορά. - Παρακολουθούμε ζωτικά σημεία
• Ενώ περιμένουμε ή κατά την διάρκεια της μεταφοράς, παρακολουθούμε το επίπεδο συνειδητότητας του ατόμου, και τα ABC’s. - Προειδοποιούμε για καθυστερημένα σημάδια κρανιακού κατάγματος
• Άτομα για τα οποία υποψιαζόμαστε κρανιακό κάταγμα μπορεί να μην συναινούν στο να μεταφερθούν, και μπορεί το κρανιακό κάταγμα μπορεί να μην είναι προφανές. Εμείς ενημερώνουμε για τον κίνδυνο και προτρέπουμε το άτομο να μεταφερθεί άμεσα σε δευτεροβάθμια ιατρική φροντίδα (νοσοκομείο).
• Όταν αφήνουμε ένα άτομο για το οποίο υποψιαζόμαστε κρανιακό κάταγμα, το ενημερώνουμε για τα προειδοποιητικά σημάδια ώστε να ξέρει αν θα χρειαστεί να ζητήσει δευτεροβάθμια ιατρική φροντίδα τις επόμενες ώρες.
• Αν το άτομο είναι μαζί με κάποιο σύντροφο/φίλο, ενημερώνουμε το σύντροφο/φίλο και του ζητάμε να παρακολουθήσει σημάδια όπως μελανιές και διαρροές εγκεφαλονωτιαίου υγρού, που το άτομο για το οποίο υποψιαζόμαστε κρανιακό κάταγμα δεν θα παρατηρήσει εύκολα μόνο του αν δεν έχει καθρέφτη.
• Οι μάσκες και τα καλυμμένα χαρακτηριστικά εμποδίζουν την παρακολούθηση των συμπτωμάτων του κρανιακού κατάγματος, και πρέπει να θυμίσουμε, αν αυτό είναι ασφαλές, να αφαιρούνται για να γίνονται έλεγχοι κάθε μία ώρα.