Περιεχόμενα
Γενικές πληροφορίες
Τα δακρυγόνα είναι αερολύματα – το ενεργό συστατικό τους έχει την μορφή μικροσωματιδίων που αιωρούνται σε ένα δεύτερο αέριο
μέσο.
Μπορούν να διαλυθούν σε υγρό (αύρες με δακρυγόνα), να εξαπλωθούν με θερμική αντίδραση (χειροβομβίδες δακρυγόνου) ή να μετατραπούν σε σκόνη (φυσουνιές).
τα πιο κοινά είδη δακρυγόνων:
• CS 2-chlorobenzalmalononitrile
• CN phenacyl chloride το πιο τοξικό
• CR dibenzoxazepine εντονότερα συμπτώματα, αχνό κίτρινο χρώμα, μυρωδιά πιπεριού, πονάει πολύ στην επαφή με νερό ή ιδρώτα
• DM diphenylaminechlorarsine πράσινο χρώμα, μεγαλύτερη διάρκεια συμπτωμάτων
Το είδους δακρυγόνου που χρησιμοποιείται πιο συχνά είναι το CS, αλλά γενικώς τα συμπτώματα όλων τα δακρυγόνων είναι παρόμοια.
Συμπτώματα
Σε μικρή συγκέντρωση
• αίσθηση καψίματος στις βλεννογόνους μεμβράνες και κυρίως στα μάτια
• δάκρυα
• αυξημένη παραγωγή βλέννας από την μύτη
• βήχας
Σε μεσαία συγκέντρωση και μεγαλύτερης διάρκειας έκθεση
• έντονος βήχας
• βλεφαρόσπασμος (ακούσιο σφίξιμο των βλεφάρων)
• αυξημένη παραγωγή σάλιου
• δύσπνοια
• δίπλωμα στα δύο
• αίσθηση καψίματος και πόνου στο δέρμα
• αποπροσανατολισμός
• ζάλη
• πονοκέφαλος
• ταχυκαρδία
• εμετός
• λιποθυμία
Σε μεγάλη συγκέντρωση και ειδικά σε κλειστούς χώρους
• πνευμονικό οίδημα (συσσώρευση υγρών στους πνεύμονες)
• θάνατος από ασφυξία
Άτομα με προϋπάρχουσες αναπνευστικές δυσκολίες όπως το άσθμα είναι πιο ευαίσθητα στα δακρυγόνα, και η έκθεση ακόμα
και σε μικρές ποσότητες μπορεί να απειλήσει την ζωή τους.
Άτομα που έχουν χτυπηθεί από χειροβομβίδα δακρυγόνου, πέρα από τον ερεθισμό από το χημικό μπορεί να έχουν
• θερμικά εγκαύματα
• μώλωπες
• κατάγματα
• πληγές
• ακρωτηριασμούς
• διάσειση
Ευθεία βολή στο στήθος, τον λαιμό ή το κεφάλι μπορεί να είναι
θανάσιμη.
Αντιμετώπιση του ερεθισμού από τα χημικά:
Η αντιμετώπιση για όλα τα είδη δακρυγόνου (επίσης και για το pepper spray) είναι να ξεπλύνουμε τα μάτια, το στόμα και το δέρμα με άφθονο νερό ή αλατούχο διάλυμα. Με λίγο νερό το δακρυγόνο απλώνεται και κάθεται στο δέρμα και τσούζει περισσότερο. Γι’ αυτό χρειάζεται πλύση με πολύ νερό, και με τρόπο που το νερό να μην ρέει σε κάποιο άλλο σημείο του σώματος.
- Μιλάμε. Το άτομο μπορεί να είναι τυφλωμένο ή αποπροσανατολισμένο. Σύντομα αλλά ξεκάθαρα συστηνόμαστε πριν αγγίξουμε και βοηθήσουμε το άτομο.
- Αφαιρούμε το άτομο από την περιοχή του νέφους. Αν φυσάει, προσπαθούμε να τοποθετηθούμε έτσι ώστε ο αέρας να απομακρύνει, και όχι να μας φέρνει το νέφος.
- Αφαιρούμε φακούς επαφής. Η πλύση με νερό μπορεί να σπρώξει τους φακούς επαφής στην κόγχη του ματιού. Ρωτάμε το άτομο αν φοράει φακούς επαφής, και αν ναι, του ζητάμε να τους αφαιρέσει. Αν το άτομο έχει έντονο βλεφαρόσπασμο και δεν μπορεί να ανοίξει καθόλου τα μάτια του, ξεπλένουμε τα μάτια μέχρι να μπορέσει να τα ανοίξει για να τους αφαιρέσει.
- Κάνουμε πλύση στα μάτια. Αν έχουν επηρεαστεί τα μάτια, κάνουμε πλύση με νερό ή αλατούχο διάλυμα. Χρησιμοποιούμε ειδικό μπουκάλι, ή μπουκάλι νερού με ακροστόμιο. Δεν χρησιμοποιούμε ψεκαστήρι! – βγάζει με είτε πολύ λίγη είτε πάρα πολύ πίεση, και είναι δύσκολο να ελέγξουμε την ροή. Η πλύση μπορεί να γίνει γρήγορα, ακόμα και εν κινήσει.
α) Ζητάμε στο άτομο να φέρει το κεφάλι του μπροστά ή να το γύρει στο πλάι, έτσι ώστε το τρεχούμενο νερό να μην μεταφέρει το δακρυγόνο από τα μάτια στο υπόλοιπο πρόσωπο ή στο σώμα.
β) Κρατάμε ανοιχτές τις βλεφαρίδες (βλέπε εικόνα).
γ) Ξεπλένουμε ένα μάτι κάθε φορά. Κρατάμε το μπουκάλι 2 με 3 εκατοστά από το μάτι του ατόμου. Κατευθύνουμε σύντομες ροές (1-2 δευτερολέπτων) σε ολόκληρο το μάτι, με μικρές σαρωτικές κινήσεις. Επαναλαμβάνουμε όσο χρειαστεί.
- Αποτρέπουμε και συμβουλεύουμε το άτομο να μην αγγίζει την επηρεασμένη περιοχή. Η ενστικτώδης αντίδραση στον ερεθισμό από δακρυγόνα είναι να τρίψεις την επηρεασμένη περιοχή, ειδικά τα μάτια και το πρόσωπο. Αυτό μπορεί να κάνει την επίδραση του δακρυγόνου ακόμη πιο επίπονη, και να το μεταφέρει σε επιπλέον μέρη του σώματος.
- Αφαιρούμε μολυσμένο ρουχισμό. Αν έχει πέσει πολύ δακρυγόνο, η δραστική ουσία μπορεί να μεταφέρεται από τον ρουχισμό, παρατείνοντας τον ερεθισμό. Χρειάζεται να αφαιρέσουμε μάσκες ή μαντήλια από το πρόσωπο για να κάνουμε πλύση, αλλά ο υπόλοιπος ρουχισμός μπορεί να αφαιρεθεί αργότερα.
- Ξεπλένουμε το στόμα. Ακόμα και αν δεν υπάρχει αίσθηση καψίματος στο στόμα, μία στοματική πλύση βοηθάει να φύγει η γεύση
και θα κάνει το επηρεασμένο άτομο να νιώσει καλύτερα. - Τα δάκρυα, οι μύξες, το φτέρνισμα και ο βήχας είναι οκ. Ακόμα και αν δεν έχουμε την δυνατότητα να κάνουμε πλύση, τα δάκρυα και οι μύξες βοηθάνε το δακρυγόνο να φύγει. Το ίδιο και το φτέρνισμα και ο βήχας. Δίνουμε χαρτομάντιλα ή γάζα στο άτομο για να φυσήξει τη μύτη του. Η επίδραση των δακρυγόνων εξασθενεί με τον χρόνο. Τα επηρεασμένα άτομα θα γίνουν καλά ακόμα και χωρίς περίθαλψη, αλλά θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος.
- Εκτιμάμε την ανάγκη για χρήση εισπνευστήρα άσθματος.
- Εκτιμάμε την ανάγκη για αντιμετώπιση υποθερμίας. Άτομα που έχουν φάει δακρυγόνο μπορεί να αφαιρέσουν μολυσμένα ρούχα, ή μπορεί τα ρούχα τους να βραχούν κατά τη διάρκεια της πλύσης. Αν η μέρα είναι κρύα ή έχει αέρα, αυτό μπορεί να συμβάλλει στην πρόκληση υποθερμίας. Εκτιμάμε την ανάγκη να τυλίξουμε το άτομο με αλουμινοκουβέρτα ώστε να μην χρειαστεί να ξαναβάλει μολυσμένα ρούχα.
- Παρατηρούμε για πιθανές επιπλοκές. Καθώς πέφτει η ένταση και η αδρεναλίνη, παρατηρούμε την αναπνοή του ατόμου, και εκτιμάμε και πάλι την ανάγκη για χρήση εισπνευστήρα άσθματος.
- Δίνουμε οδηγίες στο άτομο για το πώς να απορρυπανθεί
μόνο του, στο σπίτι.
Σε περίπτωση έντονης έκθεσης: Είναι καλό να αφαιρούμε τα ρούχα πριν μπούμε σπίτι. Περνάμε με ηλεκτρική σκούπα τα ρούχα και το σώμα – ειδικά αν πρόκειται για CR.
Γενικά: Πλένουμε τα ρούχα. Αν δεν μπορούμε να τα πλύνουμε αμέσως τα κρατάμε σε κλειστή πλαστική σακούλα. Κάνουμε μπάνιο με κρύο νερό μέχρι να φύγει το κάψιμο. Δεν χρησιμοποιούμε ζεστό νερό γιατί ανοίγει τους πόρους του δέρματος και μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό. Δεν τριβόμαστε με σφουγγάρι.
Αν το δακρυγόνο είναι τύπου CR, προσπαθούμε να “ξεσκονίσουμε” και να τινάξουμε τα επηρεασμένα μέρη, και χρησιμοποιούμε νερό μόνο για τα μάτια.
Τι κάνουμε όταν έχουμε ένα πλήθος επηρεασμένων ατόμων:
Μία δυσκολία με τις πρώτες βοήθειες για τα δακρυγόνα είναι ότι σχεδόν πάντα επηρεάζουν πολύ κόσμο ταυτόχρονα.
- Χρειάζεται να αξιολογήσουμε ποιά άτομα είναι σε χειρότερη κατάσταση. Να βοηθήσουμε κάποια άτομα πριν από κάποια άλλα. Σε καταστάσεις όπου έχουν πέσει δακρυγόνα μπορεί να υπάρχουν και άλλα τραύματα από αστυνομική βία ή ποδοπάτημα.
- Εκτιμάμε την ανάγκη να περιθάλψουμε μερικώς όλα τα άτομα πρώτα, πριν τα περιθάλψουμε όλα τελείως. Αν έχουμε πολλά άτομα να βοηθήσουμε, μία γρήγορη πλύση σε όλα μπορεί να είναι προτιμότερη για να τα ανακουφίσουμε πιο γρήγορα, αλλά και για
να αξιολογήσουμε ποιά άτομα είναι σε χειρότερη κατάσταση (1). Αν επιλέξουμε να το κάνουμε, λέμε ξεκάθαρα στο κάθε άτομο ότι
προχωράμε στην περίθαλψη του επόμενου, αλλά θα επιστρέψουμε. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για άτομα που είναι τυφλωμένα ή πανικοβλημένα. Δεν θέλουμε να κάνουμε τα άτομα που βοηθάμε να νιώθουν πως τα εγκαταλείψαμε. - Συνεχώς παρακολουθούμε την κατάσταση των ατόμων γύρω μας (και αυτών που έχουμε ήδη βοηθήσει). Άτομα που αρχικά φαίνονται καλά μπορεί να χειροτερέψουν, είτε λόγω αλλεργικής αντίδρασης είτε με την εξασθένηση της αδρεναλίνης.
- Βρίσκουμε ένα σταθερό σημείο, και λέμε στον κόσμο που χρειάζεται βοήθεια να έρχεται σε εμάς. Με το να είμαστε σταθερά, τρίτα άτομα μπορούν να κατευθύνουν επηρεασμένο κόσμο προς τα εμάς και μπορούμε να παρακολουθούμε την κατάσταση των ατόμων που βοηθάμε καλύτερα. Βρίσκουμε ένα μέρος που είναι σχετικά ασφαλές.
- Αν είμαστε σε ομάδα, χωρίζουμε τα καθήκοντα σε πλύσεις για δακρυγόνα και άλλα τραύματα. Τα τραύματα απαιτούν να αλλάζουμε γάντια από άτομο σε άτομο, ενώ οι πλύσεις δακρυγόνων όχι. Έτσι σώζουμε χρόνο και γάντια.
Σημείωση:
Υπάρχουν διάφορες γνώμες και θεωρίες για το πώς μπορεί να καταπολεμηθεί το κάψιμο τον δακρυγόνων. Εμπειρικά, κάποια πράγματα μπορεί να βοηθάνε με το κάψιμο στο δέρμα, αλλά τόσο όξινα όπως το λεμόνι και το ξύδι όσο και αντιόξινα όπως το μαλόξ και το ριοπάν, δεν κάνει να μπουν στο μάτι, ακόμα και διαλυμένα σε νερό.