(Σελίδες 63-68 στο εγχειρίδιο)
Οι πληγές κατηγοριοποιούνται ως ανοιχτές ή κλειστές, ανάλογα με το αν έχει ανοίξει το δέρμα.
Ανοιχτές πληγές είναι οι πληγές που έχουν σπάσει το δέρμα, αποκαλύπτοντας τον εσωτερικό ιστό.
Ανάλογα με τον τρόπο τραυματισμού, αυτό μπορεί να συμβεί ως
• γδάρσιμο (τριβή),
• διάτρηση (κάρφωμα ξένου αντικειμένου),
• σκίσιμο (κόψιμο κάθετο ως προς το δέρμα), ή
• αποκόλληση (κόψιμο σε γωνία με το δέρμα).
Οι πληγές τριβής (γδαρσίματα) έχουν λίγη ως καθόλου αιμορραγία. Βάζουμε αντιβακτηριακή κρέμα και καλύπτουμε για να επουλωθούν πιο γρήγορα.
Σκισίματα μπορούν να προκληθούν από αιχμηρά αντικείμενα (κόψιμο) ή από χτυπήματα με μη-αιχμηρά αντικείμενα (π.χ. γκλοπ) ή πτώσεις.
Ανάλογα το βάθος και την έκταση μπορεί να χρειαστούν ράμματα.
Πληγές διάτρησης προκαλούνται από ξένα αντικείμενα καρφωμένα στο σώμα. Σε περίπτωση που κάποιο αντικείμενο έχει καρφωθεί (τύπου καρφί, γυαλί, κτλ.), αν δεν κουνιέται και φεύγει από μόνο του, το αφήνουμε και μάλιστα το σταθεροποιούμε κατά το δέσιμο της πληγής. Το ίδιο το καρφωμένο αντικείμενο μπορεί να εμποδίζει την αιμορραγία. Η αφαίρεση γίνεται στο επίπεδο της δευτεροβάθμιας ιατρικής φροντίδας – αν όχι σε νοσοκομείο, σε έναν εξοπλισμένο και ασφαλή χώρο.
Αφαιρούμε το καρφωμένο αντικείμενο μόνο αν:
• είναι τόσο χαλαρό που φεύγει μόνο του
• εμποδίζει την μεταφορά
• υπάρχει ανάγκη για ΚΑΡΠΑ και εμποδίζει τον αεραγωγό
Πληγές αποκόλλησης προκαλούνται από ιστούς που σχίζονται
παράλληλα με το δέρμα και αποκολλούνται. Καθαρίζουμε ακόμα
και από κάτω από το αποκολλημένο δέρμα, και επανατοποθετού-
με πριν δέσουμε με γάζες και επίδεσμο. Μεγάλες πληγές απο-
κόλλησης είναι καλό να παραπεμφθούν σε δευτεροβάθμια ιατρική
φροντίδα.
Ακρωτηριασμοί. Συνοδεύονται με μαζική αιμορραγία από τις επηρεασμένες αρτηρίες. Χρησιμοποιούμε τουρνικέ για να σταματήσουμε την αιμορραγία. Μεταφέρουμε το ακρωτηριασμένο άκρο μαζί με το άτομο στο νοσοκομείο. Καθαρίζουμε το τραύμα στο ακρωτηριασμένο άκρο με νερό ή ορό και τυλίγουμε με γάζα. Τοποθετούμε το άκρο σε πλαστική σακούλα, και μέσα σε κρύο νερό η πάνω σε πάγο. Δεν φέρνουμε το άκρο σε άμεση επαφή με πάγο
ή νερό και δεν θάβουμε στον πάγο.
Αντιμετώπιση:
- Έλεγχος αιμορραγίας
Πριν από την οποιαδήποτε μόλυνση, ο σοβαρότερος κίνδυνος είναι η μαζική απώλεια αίματος. Αν υπάρχουν πίδακες αίματος, ρούχα ποτισμένα με αίμα, ή μεγάλες λίμνες αίματος στο πάτωμα, αντιμετωπίζουμε την ανοιχτή πληγή ως μαζική αιμορραγία. - Καθαρισμός πληγής
Αν έχει χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε γάζες και να ασκήσουμε πίεση για να σταματήσουμε μία αιμορραγία, δεν αφαιρούμε τις γάζες για να καθαρίσουμε την πληγή. Για μικρότερα τραύματα, καθαρίζουμε μόνο αφότου έχει επιτυχώς σταματήσει η αιμορραγία. Χρησιμοποιούμε άφθονο νερό ή ορό, με όση πίεση χρειάζεται για να φύγουν τυχόν βρωμιές. Αν δεν έχουμε νερό ή ορό, καθαρίζουμε με τσιμπιδάκι, ή με γάζα. Μπορεί να πρέπει να ξαναελεγχθεί η αιμορραγία. - Κάλυψη πληγής
Για πληγές που δεν χρειάζονται παραπάνω φροντίδα. Βάζουμε αντισηπτικό (πχ octenisept), και καλύπτουμε με αποστειρωμένη γάζα που στερεώνουμε με ιατρική ταινία ή επίδεσμο, χωρίς να κόβουμε την κυκλοφορία (ελέγχουμε ΑΚΚ).
Πλαστικά ράμματα. Για πληγές που χάσκουν αλλά δεν αιμορραγούν. Ιδανικά χρησιμοποιείται από επαγγελματίες, αλλά σε περίπτωση που δεν υπάρχουν μπορούμε να το κάνουμε, αφού έχουμε σιγουρευτεί ότι έχουμε καθαρίσει καλά την πληγή για να αποφευχθεί μόλυνση.- Καθαρίζουμε και στεγνώνουμε την περιοχή γύρω από την πληγή.
- Παίρνουμε ένα πλαστικό ράμμα και κολλάμε το μισό στο δέρμα από την μία πλευρά της πληγής.
- Με το άλλο μας χέρι, συμπιέζουμε το άνοιγμα της πληγής και κολλάμε το άλλο μισό πλαστικό ράμμα.
- Επαναλαμβάνουμε σε κοντινές αποστάσεις, περίπου 3 χιλιοστά, μέχρι να κλείσουμε τελείως την πληγή.
- Εκτιμάμε την ανάγκη για αντιτετανικό ορό. Ο τέτανος προκαλείται από βακτήριο που συναντάται σε κόπρανα, χώμα και ρυπαρά μέρη, και ιδιαίτερα σε μικροκλίματα με υψηλή υγρασία. Μέταλλα σε τέτοια περιβάλλοντα μπορεί να είναι σκουριασμένα, αλλά η αιτία του τετάνου δεν είναι η ίδια η σκουριά. Το βακτήριο του τετάνου είναι αναερόβιο (ζει σε μικροπεριβάλλοντα χωρίς οξυγόνο) και γι’ αυτό οι πληγές που μας ανησυχούν είναι πληγές με βάθος. Αν έχουμε πληγή διάτρισης με βάθος πάνω από 5 εκατοστά, και ειδικά αν αυτή έχει προκληθεί σε ρυπαρό περιβάλλον (χώμα, σκουπίδια), υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης από το βακτήριο του τετάνου. Σε καταστάσεις έντασης δεν μπορούμε πάντα να γνωρίζουμε, και το ίδιο το τραυματισμένο άτομο μπορεί να μην έχει προσέξει, αν ένα βαθύ τραύμα από (πχ) θραύσμα από κρότου-λάμψης έχει έρθει σε επαφή με χώματα ή με κάποιο βρόμικο σημείο στον δρόμο, οπότε καλό είναι να θεωρήσουμε την πιθανότητα μόλυνσης υψηλή. Αν το άτομο δεν έχει εμβολιαστεί για τέτανο, ή δεν θυμάται, την τελευταία 10ετία, του προτείνουμε να χορηγηθεί αντιτετανικό ορό (υπάρχει και σε φαρμακεία). Αν δεν θέλει ή δεν μπορεί, του προτείνουμε να απευθυνθεί σε γιατρό. Ενημερώνουμε ότι ο ορός πρέπει να χορηγηθεί εντός 24ώρου και το αργότερο εντός 72 ωρών. Μετά τις 28 ώρες συνίσταται χρήγηση διπλής δόσης.
- Ενημερώνουμε για τον κίνδυνο μόλυνσης (πέρα από τον τέτανο). Όλα τα ανοιχτά τραύματα μπορεί να μολυνθούν. Ο τρόπος πρόκλησης της πληγής, η ρυπαρότητα του μέσου πρόκλησης και του περιβάλλοντος, η έκταση και το βάθος της πληγής όλα παίζουν ρόλο στην πιθανότητα μόλυνσης. Επισημαίνουμε στο τραυματισμένο άτομο ότι, μέχρι να επουλωθεί η πληγή, θα χρειαστεί να προσέχει για πιθανά σημάδια μόλυνσης όπως κοκκίνισμα και πρήξιμο γύρω από την πληγή, εκκρίσεις και κακή μυρωδιά από την πληγή, και ότι σε τέτοια περίπτωση θα πρέπει να απευθυνθεί σε δευτεροβάθμια ιατρική φροντίδα για να χορηγηθεί αντιβιωτικά.